Kinderen noodopvang vermaken zich bij Kunst & Co: ‘Even alle ellende laten vergeten’

MAASHORST | Zaterdagmiddag hebben enkele tientallen kinderen uit de Udense noodopvang deelgenomen aan een drietal creatieve workshops bij Kunst & Co in Uden. Dit initiatief is gesponsord door serviceclub Inner Wheel Veghel-Uden e.o. Projectleider Antonio Almeida van Kunst & Co spreekt van een groot succes. “Met deze activiteiten proberen we kunst en cultuur in de haarvaten van de gemeente Maashorst te krijgen. Als cultureel platform zetten we ons in om, door middel van dit soort projecten, verbinding te krijgen tussen de verschillende partijen in de gemeente Maashorst. Ondernemen, inspireren en ontdekken, dat is waar Kunst & Co voor staat.”

door Peter Noy

Het motto van Inner Wheel Veghel-Uden e.o. is ‘Vriendschap en Service’. Voorzitter Christine van de Bilt vertelt: “Jaarlijks organiseren we diverse projecten voor kwetsbare mensen of groepen die het echt nodig hebben. Denk aan het ophalen van geld voor goede doelen, maar ook -de handen uit de mouwen steken- om een project te kunnen realiseren. We hadden nog wat geld over uit ons 25-jarig jubileumpotje en wilden dit graag gebruiken om kinderen uit de noodopvang een creatieve middag bij Kunst & Co te bezorgen.” Het contact met Antonio Almeida van Kunst & Co was toen snel gelegd. Enkele vakdocenten hebben zaterdagmiddag de aanwezige kinderen op een creatieve wijze laten ondernemen, inspireren en ontdekken hoe je je met creativiteit kan uiten. Ze konden naar hartenlust schilderen, muziek en theater maken. Ook werd er door hen spontaan een oer-Hollandse stoelendans uitgevoerd. De kinderen met hun begeleiders genoten zichtbaar van deze middag. Odile Walraven is deze middag als lid van Inner Wheel aanwezig om mee te helpen: “Het doel was om de jeugdigen even alle ellende te laten vergeten. Ze hebben het toch al niet gemakkelijk. Je ziet de kinderen helemaal loskomen, dat is leuk om te zien. Op maandag 15 april organiseert Inner Wheel Veghel-Uden e.o. een boeiende filmavond in Markant Theater Maashorst. De volledige opbrengst van deze avond komt ten goede aan de Stichting WensAmbulance. We hopen op een grote opkomst”, lacht Odile Walraven.

Politiek vluchteling
Een van de aanwezige statushouders bij Kunst & Co is een vader met zijn zoontje van 7 jaar. Omdat hij een politiek vluchteling is wil hij niet bij naam worden genoemd. Hij is destijds, samen met vrouw en kind, om politieke redenen vanuit Turkije naar Nederland gevlucht om hier een nieuw bestaan op te bouwen. Na jaren van onderdrukking is hij blij en dankbaar dat hij nu in een vrij en democratisch land kan leven en wonen. Voordat hij besloot om met zijn gezin naar Nederland te komen overwoog hij om naar de Verenigde Staten of Engeland te gaan. Hij vindt dat Nederland dezelfde democratische rechten en vrijheid heeft als in de VS en Engeland. Maar ook dat Nederlanders toleranter zijn naar buitenlanders toe dan in sommige andere landen het geval is. Vandaar zijn keuze voor Nederland. “Mijn droom is dat alle onderdrukte mensen in hun eigen land de vrijheid terugkrijgen, waardoor er minder vluchtelingstromen zijn. Uden voelt als een kleine stad met alle voorzieningen die je nodig hebt. We willen onze zoon hier een toekomstperspectief bieden, dat is in Turkije helaas niet mogelijk. Het integreren in de maatschappij is voor ons vanzelfsprekend. Ik ben met mijn zoon naar een voetbalveldje geweest en met het gezin naar de dierentuin Zie-Zoo in Volkel en het Jongerencentrum MC Uden.” Zijn vrouw is enkele keren naar MuzeRijk gegaan om mee te doen aan knutselactiviteiten.

Verblijfsvergunning
Sinds enkele maanden zijn een kleine driehonderd statushouders en kansrijke asielzoekers gehuisvest in de noodopvang van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in Uden. Deze mensen verblijven tijdelijk voor een periode van maximaal drie jaar in het Van der Valk-hotel, vlakbij het ziekenhuis Bernhoven. Nadat er enkele rechtszaken zijn geweest over onder andere vergunningsprocedures is de rust nu wedergekeerd. Dit beaamt ook Martin Scheerder, locatiemanager van COA Uden die de eindverantwoording heeft over de dagelijkse gang van zaken binnen de noodopvang. “Sinds de start hebben we wekelijks overleg met een aantal omwonenden, aangevuld met gastsprekers. Denk aan een BOA, wijkagent, straatcoach of een ambtenaar van de gemeente. Tot op heden zijn er weinig incidenten geweest. De vorm en inhoud van het omwonendenoverleg krijgen steeds meer een constructief karakter, waarbij het vooral gaat over het reilen en zeilen in en rond de opvang. Mensen denken dat dit een asielzoekerscentrum is. Dat klopt niet helemaal”, zegt Scheerder. “De locatie in Uden is een noodopvang waar gedurende maximaal drie jaar vluchtelingen worden opgevangen. In de bestuursovereenkomst met de gemeente Maashorst staat dat deze tijdelijke opvang alleen bedoeld is voor statushouders of kansrijke asielzoekers. Dat zijn bewoners die een stap moeten maken naar integratie in Nederland.” Wanneer een asielzoeker een verblijfsvergunning krijgt worden ze status- of vergunninghouder genoemd, waarmee ze automatisch in aanmerking komen voor een geschikte woonruimte in een Nederlandse gemeente. Een aantal statushouders zijn gekoppeld aan de gemeente Maashorst of omgeving. Zij krijgen trainingen aangeboden over ‘Kennis van de Nederlandse maatschappij’ en een voorbereiding op de arbeidsmarkt. In de opvang in Uden zitten geen economische migranten. “Vanuit het Veiligheidsplan zijn een aantal voorwaarden gesteld die gerealiseerd dienen te worden. Dit is inmiddels gebeurd, daar wordt de focus ook op gelegd. Vanuit het aangrenzende Foodcourt zijn tot nu toe geen klachten binnengekomen die gerelateerd kunnen worden aan de noodopvang”, aldus Scheerder.

De kinderen laten met trots hun verftekeningen zien. (foto: Peter Noy)

Klein dorp
De noodopvang is te vergelijken met een klein dorp inclusief alle bijbehorende faciliteiten. Op 20 maart waren er 288 bewoners (15 nationaliteiten) gehuisvest in de noodopvang, waarvan 204 volwassenen en 84 minderjarigen. Van deze volwassenen is 75% van het mannelijke geslacht. Tweederde van de bewoners is statushouder (194) en er zijn 39 gezinnen. Het aantal bewoners fluctueert wekelijks door in- en uitstroom. De meeste statushouders komen uit Syrië, gevolgd door Turkije en Jemen. Er zijn een aantal dagelijkse activiteiten in en rond de opvang waarbij de bewoners zoveel mogelijk worden aangestuurd op zelfredzaamheid. Bewoners hebben doordeweeks vaak meerdere afspraken staan. Dit kunnen begeleidingsgesprekken met het COA zijn, afspraken met VluchtelingenWerk, IND, medisch of de toekomstige gemeente of school. Bewoners zijn ook bezig met het huishouden, het doen van de was en het verzorgen van de kinderen. Daarnaast krijgen de bewoners taalles, zowel Nederlandse les van een NT2 docent als Basaal Nederlands van vrijwilligers en gaan de kinderen naar school buiten de opvanglocatie. Ze doen ook mee aan allerlei activiteiten in de gemeente Maashorst, zoals uitstapjes naar onder andere MuzeRijk, Kunst & Co of Zie-Zoo.

Diverse functies
Er werken in de noodopvang Uden in totaal zo’n 25 medewerkers namens het COA. Van management, woon- en programmabegeleiders, casemanagers tot huismeester. Ook een docent Nederlands (NT2) en zo’n 25 vrijwilligers zijn aan de opvang verbonden. “Ieder heeft zijn of haar eigen taak”, vertelt Lisa Driessen. Zij is een van de COA woonbegeleiders van de noodopvang in Uden. “Ik begeleid onder andere de in- en uitstroom van de bewoners, controleer de kamers, houd de voortgangsgesprekken en ben aanwezig bij het eten. Het gaat om de dagelijkse dingen, het wonen op de locatie. Dit wordt in het systeem geregistreerd”. Daarnaast hebben de programmabegeleider en casemanager ieder hun eigen specifieke taak in de contacten met de bewoners, maar ook op organisatorisch vlak binnen het centrum. “Bewoners kunnen ad hoc op de gang of in de kamer worden aangesproken of worden in groepsverband uitgenodigd om aan een training of informatiebijeenkomst deel te nemen. Daar kan ook een live tolk bij aanwezig zijn”, zegt Driessen. Binnen de opvang is ook een medische dienst aanwezig waar de bewoners naar toe kunnen gaan. Scheerder vult aan: “Dat heet GZA (Gezondheidszorg Asielzoekers, red.). Het werkt hetzelfde als bij een gewone huisarts. Je gaat naar een inloopspreekuur of naar een vooraf vastgelegde afspraak. Daar dienen de bewoners zich ook aan te houden.”

Huisregels
Waar veel mensen bij elkaar zijn, zijn ook regels en afspraken nodig. Het COA heeft eigen huisregels opgesteld, waaraan de bewoners zich dienen te houden. Deze zijn vertaald in de elf meest gangbare talen. Wie zich niet aan deze huisregels houdt, kan een maatregel opgelegd krijgen. Ook Scheerder kent het verhaal dat er soms mensen zijn die vinden dat statushouders op het gebied van beschikbare woningen worden voorgetrokken ten opzichte van mensen die jarenlang op een wachtlijst staan. “Deze vraag is ook in het omwonendenoverleg gesteld, maar eigenlijk klopt het niet. Veel gemeentes in Nederland hebben een wettelijke verplichting om voor een bepaald aantal statushouders geschikte woonruimte aan te bieden. Daar dienen zij zich ook aan te houden. Doordat de woningmarkt op slot zit blijven de statushouders veel langer op één locatie zitten. Hierdoor loopt de hele doorstroming in Nederland vast.” De mensen die in de noodopvang zijn gehuisvest komen onder andere uit het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel, maar ook uit andere Asielzoekerscentra en noodopvangen in Nederland. “Sommige statushouders zijn getraumatiseerd of zitten nog in de asielprocedure van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Dat maakt hen onzeker. Ze missen vaak hun familie en vinden het vervelend dat ze niet zelf mogen koken. Er is hun een stukje autonomie afgenomen, dat knaagt aan de mensen. Het liefst willen ze zelf kunnen koken, maar dat is op deze locatie helaas niet mogelijk. We proberen het aantal activiteiten voor de bewoners de komende tijd uit te breiden. Samen met onze medewerkers, de mensen van Van der Valk, gemeente Maashorst, externe organisaties, sociaal-culturele instellingen en vrijwilligers doen we ons uiterste best om de bewoners zoveel mogelijk te faciliteren en de noodopvang draaiende te houden. Dat gaat erg goed, daar zijn we ontzettend trots op”, zegt Scheerder tot besluit.

Voor meer informatie, aanmelden nieuwsbrief of als vrijwilliger bij het COA, stuur een berichtje naar uden@coa.nl.

Een aantal medewerkers van COA Uden. (foto: COA Uden)